In 2020 werden 7.203 bedrijven door ondernemingsrechtbanken failliet verklaard, d.w.z. een daling van 32,0% ten opzichte van 2019 toen er 10.598 faillissementen werden geregistreerd. Het jaar 2020 wordt daarmee het eerste jaar met het laagste aantal faillissementen sinds 2005.
Deze sterke daling in 2020 is vooral te wijten aan de beschermende maatregelen voor de bedrijven die tijdens de Covid-19-periode zijn genomen.
Er werd namelijk een moratorium op faillissementen ingesteld tot 17 juni 2020 om bedrijven die in goede gezondheid verkeerden voor 18 maart 2020 tegen de gevolgen van de Covid-19-crisis te beschermen.
Vanaf 6 november 2020 en na de tweede golf van het coronavirus heeft de regering een nieuw moratorium op faillissementen goedgekeurd tot 31 januari 2021 om bedrijven te beschermen die gedwongen waren hun deuren tijdelijk te sluiten op grond van het ministerieel besluit dat gepubliceerd werd op 1 november 2020.
Tussen deze twee moratoria in, beslisten zowel de FOD Financiën als de RSZ om een feitelijk moratorium in te stellen, door ze niet failliet te laten gaan als gevolg van schulden bij de belastingdiensten of de sociale zekerheid.
Bovendien werken als gevolg van de Covid-19-crisis veel ondernemingsrechtbanken en griffies met verminderde capaciteit en waren hun activiteiten beperkt tot 18 mei 2020.
Daarnaast vond in de maanden juli en augustus het gerechtelijk zomerreces plaats. De rechtbanken bleven gedurende deze periode open, maar er waren minder hoorzittingen.
Verder werden er verschillende maatregelen toegepast – zowel op federaal, gewestelijk als op lokaal niveau – om de ondernemingen te ondersteunen tijdens deze crisisperiode. De RSZ kent bijvoorbeeld minnelijke afbetalingsplannen toe met een maximale duur van 24 maanden voor de afbetaling van alle bijdragen en bedragen voor het jaar 2020. Bedrijven die financiële moeilijkheden ondervonden als gevolg van de verspreiding van het coronavirus, konden bij FOD Financiën steunmaatregelen aanvragen tot 31 maart 2021.
Evolutie van het aantal faillissementen per gewest
De volgende grafiek toont de evolutie van het aantal faillissementen per gewest tijdens 2005. In elke gewest zijn grote dalingen zichtbaar.
Ten opzichte van 2019 is de daling het grootst in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (-49,6%), gevolgd door het Waals Gewest (-27,5%) en het Vlaams Gewest (-23,9%).
Evolutie van het banenverlies per gewest
In 2020 gingen er 17.882 banen verloren door faillissementen (op basis van de laatste beschikbare gegevens van de RSZ op het moment van de uitspraak van het faillissement). Er gingen 2.497 minder banen verloren dan in 2019 (-12,3%).
Het banenverlies voor 2020 is in de periode 2005-2020 het laagst in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waals Gewest, terwijl het in het Vlaams Gewest sinds 2016 niet meer zo hoog is geweest.
Evolutie van het aantal faillissementen per activiteitssector
Om meer inzicht te krijgen in de evolutie van het aantal faillissementen doorheen de tijd is ook het nuttig om te kijken naar de evolutie van het aantal faillissementen per economische sector. Daartoe werden 6 sectoren bepaald, op basis van de secties van de Nace-Bel 2008 nomenclatuur:
- Landbouw, bosbouw en visserij (sectie A)
- Industrie en energie (secties B, C, D en E)
- Bouwnijverheid (sectie F)
- Handel (sectie G)
- Horeca (sectie I)
- Transport en overige diensten : alle andere secties
Uit de volgende grafiek blijkt dat het aantal faillissementen in 2020 het laagst is sinds 2005 in de sectoren handel, horeca, industrie en energie. Dit aantal is het laagst sinds 2008 in de bouwnijverheid en de sector transport en overige diensten. Ten slotte is het aantal faillissementen in de landbouwsector het laagst sinds 2005, met uitzondering van 2017 en 2018.
Evolutie van het aantal verloren arbeidsplaatsen per activiteitssector
De jaarlijkse evolutie van het aantal verloren arbeidsplaatsen per activiteitssector sinds 2005 toont dat dit aantal in 2020 tot het laagste in de onderzochte periode behoort in alle sectoren behalve de handel. 4704 arbeidsplaatsen gingen verloren in deze sector in 2020. Dit is dus het hoogste aantal in de periode, behalve in 2014, toen er 4.778 verloren arbeidsplaatsen werden geregistreerd.
Uit de volgende tabel blijkt dat er in 2020 gemiddeld meer arbeidsplaatsen verloren zijn gegaan als gevolg van faillissementen dan in andere recente jaren. Het was van de jaren 2005, 2006, 2007 en 2010 geleden dat er zich een gelijkaardige situatie voordeed.
| Jaar | Aantal faillissementen | Banenverlies | Gemiddeld banenverlies |
|---|---|---|---|
| 2005 | 7.878 | 19.963 | 2,5 |
| 2006 | 7.616 | 18.910 | 2,5 |
| 2007 | 7.680 | 18.918 | 2,5 |
| 2008 | 8.476 | 19.099 | 2,3 |
| 2009 | 9.420 | 19.592 | 2,1 |
| 2010 | 9.570 | 23.614 | 2,5 |
| 2011 | 10.224 | 23.088 | 2,3 |
| 2012 | 10.587 | 25.688 | 2,4 |
| 2013 | 11.740 | 26.582 | 2,3 |
| 2014 | 10.736 | 25.435 | 2,4 |
| 2015 | 9.762 | 21.575 | 2,2 |
| 2016 | 9.170 | 20.729 | 2,3 |
| 2017 | 9.968 | 18.698 | 1,9 |
| 2018 | 9.878 | 17.199 | 1,7 |
| 2019 | 10.598 | 20.379 | 1,9 |
| 2020 | 7.203 | 17.882 | 2,5 |
Een blik op het totale aantal verloren arbeidsplaatsen per jaar sinds 2005, leert ons dat vooral zeer kleine ondernemingen failliet zijn gegaan. Ook kan worden opgemerkt dat bedrijven met 50 of meer werknemers in 2020 32,7% van het totale banenverlies voor hun rekening namen. Dit is het hoogste percentage over de hele periode 2005-2020.
Conclusie
Het aantal faillissementen dat in 2020 door de ondernemingsrechtbanken werd uitgesproken, is het laagste sinds 2005 in het Vlaamse Gewest en in het Waals Gewest, terwijl het in Brussel het laagste is sinds 2008.
Het banenverlies in 2020 is het laagst sinds 2005 in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waals Gewest, terwijl het in het Vlaams Gewest sinds 2016 niet meer zo hoog is geweest.
Verder zien we ook nog dat er in 2020 gemiddeld meer arbeidsplaatsen verloren zijn gegaan als gevolg van faillissementen dan in andere recente jaren. Het was van de jaren 2005, 2006, 2007 en 2010 geleden dat er zich een gelijkaardige situatie voordeed. Hieruit blijkt dat de grootte van de failliet verklaarde ondernemingen in 2020 gemiddeld groter was dan in andere recente jaren.
Het aantal faillissementen in 2020 is bovendien het laagst sinds 2005 in de sectoren handel, horeca en industrie en energie. Dit aantal is het laagst sinds 2008 in de bouwnijverheid en in de sector transport en overige diensten. Ten slotte is het aantal faillissementen in de landbouwsector het laagst sinds 2005, met uitzondering van 2017 en 2018.
Bovendien behoort het aantal verloren arbeidsplaatsen in 2020 tot de laagste in de onderzochte periode in alle sectoren behalve de handel. In dit laatste geval wordt het aantal verloren arbeidsplaatsen slechts overschreden door dat van 2014.
Tot slot kan worden vastgesteld dat vooral zeer kleine bedrijven in 2020 failliet zijn gegaan en dat bedrijven met 50 of meer werknemers 32,7% van het totale aantal verloren arbeidsplaatsen in 2020 voor hun rekening namen, wat het hoogste percentage is in de hele periode 2005-2020.
Bron: Statbel